Haftanın Raporu programına Bayburt Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Rafet Metin, Cumhuriyetin ilanı, öncesi ve sonrasını değerlendirmek üzere program konuğu olarak katıldı.
Prof. Dr. Metin, Cumhuriyet’in kurulması kolay olmadığını belirterek özellikle 15 Mayıs 1915 tarihinde ülkenin büyük bir kısmı İtilaf Devletlerinin işgali tehdidi altında olduğu belirtti.
Mustafa Kemal’in doğum günüm dediği ve İstiklal Savaşı’nın meşalesinin yakıldığı 19 Mayıs 1919 tarihiyle Samsun’da başlayan mücadelenin Havza ve Amasya’da devam ettiğini, Amasya’da 22 Haziran 1919 tarihinde ilan edilen Genelge’de yer alan Milletin bağımsızlığını yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır ifadesinin Türk inkılabının aksiyon safhasına geçildiğini dile getirdi.
Cumhuriyet’e giden yolda en önemli kilometre taşları arasında 23 Temmuz - 7 Ağustos 1919 tarihleri arasında gerçekleşen Erzurum Kongresi’ne vurgu yaparak, Erzurum’da kongre hazırlıkları sırasında 28 Temmuz, 1919 Sabaha karşı Mustafa Kemal ile Mazhar Müfit arasında geçen diyaloğu değerlendirdi. Bu diyalogda Mustafa Kemal’in Müfit’e gelecekte yapacaklarını yazdırdıkları arasında hükümet şeklinin daha Erzurum Kongresi öncesinde Cumhuriyet olacağını belirttiğini, Cumhuriyet’in ilanının burada görüldüğü üzere Milli Mücadelenin başlangıcında planladığına işaret etti.
Bunların yanında Erzurum Kongresi’nde Kuva-yı milliye’yi amili irade-i milliyeyi hakim kılmak esastır yer alması, Türkiye Büyük Millet Meclisinin açılması ve 1921tarihli Teşkilât-ı Esâsiye’de yer alan egemenlik bila kayd-u şart milletindir maddesi, Saltanatın kaldırılması, Ankara’nın başkent yapılması, Lozan Antlaşmasının imzalanmasının Cumhuriyetin ilanından önce atılan önemli adımlar olduğunu belirtti. Bundan sonraki gelinen noktada 29 Ekim 1923 tarihine Cumhuriyet’in ilan edilmesiyle birlikte devlet rejiminin değiştiğini ve Cumhuriyet’in ilk cumhurbaşkanı, Gazi Mustafa Kemal; meclis başkanı, Ali Fuat Okyar; başbakanı, İsmet İnönü olduğunu ifade etti.
Prof. Dr. Metin, Türk milletinin Cumhuriyeti kurabilmek ve 622 yıllık devletin küllerinden doğan filizi koruyabilmek için yedi düvele karşı bir istiklal harbi verdiğini ve Cumhuriyet, bu mücadelenin bir hediyesi olduğunu dile getirdi. Bu gün hem ülke dışında hem de ülke içinde Cumhuriyet’in ilanının 98. Yılının coşkuyla kutlanması bunun tezahürü olduğunu aktardı. Cumhuriyetin sokakta bulunmadığını ve sokakta kurulmadığını, cumhuriyetin Osmanlı Devleti topraklarında aziz Türk milletinin tertemiz kanıyla filizlendiğini, bu sebeple de ona gözü gibi baktığını ve koruduğunu dile getirdi.
