Günümüzde herhangi bir kimseye neden satranç oynuyorsunuz diye sorsanız çok ilginç bir şekilde “satranç bir zeka oyunu, zeka geliştiriyor” gibi yanıtlar alıyorsunuz. Meslek grubu ya da eğitim seviyesi ne olursa olsun büyük olasılıkla alacağınız yanıt değişmiyor. Peki, doğru mudur bu?
Bu soruya önce sorular soralım.
Zeka, insanın ihtiyaç duyduğu bir şey midir? Ya da, zeka insanın ihtiyaç duyduğu ilk şey midir?
İnsan mevcut zekasıyla ne yapmak istemiş de becerememiş? Hani, bir şey için gece gündüz çalışıp da yapamadığınız, birazcık daha zekam olsaydı bu işin üstesinden gelirdim dediğiniz bir şey var mı?
Satrancın zeka geliştirip geliştirmediği ile ilgili soruya cevap vermeye gelince, bu konuda satranç severlere bir iyi, bir de kötü haberim var. Kötü olan, yapılan araştırmalarda satrancın zeka geliştirdiğine dair bir bulguya rastlanmamıştır. İyi haber ise, satrancı zaten belirli zeka seviyesi olan insanlar oynuyor. Hatta, satranç oynayanlar oynamayanlara oranla daha farklı ve daha çok sayıda planlar ortaya koyabiliyor. EE , insan zeki olunca, o kadar da olsun. Yalnız, daha fazla satranç oynamak insanın sadece satranç oynama becerisini geliştiriyor. Satranç oynadı diye kimsenin matematik becerisi gelişmiyor. (https://www.quora.com/Is-there-any-scientific-evidence-that-chess-improves-intelligence)
Satranç konusuna kısa bir ara verelim. Ama, insanın zeki olma isteği, bu zekasını geliştirme , bunu gösterme merakı üzerine devam edelim. İnternette bir video var. Bu videoda bir Alman vatandaşı iki basamaklı sayıların 17 , 20 üssünün 30, 39 basamaklı karşılığını zihninden söyleyebiliyor. Bu gerçekten zeka isteyen bir şey. Bu adamı koşulsuz tebrik etmek lazım. Gelin görün ki iş öyle değil. Programın içinde dahi adama inanılmadığı, güvenilmediği gösteriliyor. Adam hesap yaparken, hesap makinası adeta adamı kontrol ediyor. Adam rakamı söylerken ekranın kenarında herkesin okuyabileceği büyüklükte dev rakamlar yansıtılıyor. Seyirci, çok etkilenmiş olacak ki adamı ağzı açık izliyor. Hatta, kimi ağlar halde. (https://www.youtube.com/watch?v=GeuHFTg8JL0)
Şimdi bir soru daha: Bu hesabı yapan birisi sizin kapınızı çalsa, ben böyle hesap yapıyorum dese. Sizin sorduğunuz 10 soruya da doğru yanıt verse, hesap işleriniz için bu adamcağızı işe alır mısınız?
Alırım diyenlerden özür diliyorum. Ama,çoğunluğunun cevabının hayır olacağı kanaatindeyim.
Böyle bir kişiyi işe alma konusunda sizi ikna etmeye çalışsam, “içinde bulunduğumuz şartlarda” sizin öyle birisini işe almama gerekçelerinizin daha ikna edici olacağını düşünüyorum.
İnsanın kendisini zekaca geliştirme isteğinin önüne geçilir mi bilemem, kendisini sürekli geliştirmek isteyen insan karşısında bu oldukça da zor. Ama, şunu not düşmemiz belki faydalı olur.
Zeka iyi bir şey olabilir ama sadece iyiye kullanıldığında.
Satranç, sadece bir oyundur. Oynayabilirsin ama putlaştırma.!
