Aralık ayı sonunda Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekçi’nin Van’da sivil toplum örgütleri temsilcileri ve iş dünyası ile yaptığı toplantıda, Van Organize Sanayi Bölgesi Yönetim Kurulu Başkanı Necmettin Çok Serbest Bölge Kurulması ile ilgili bir çalışmalarının olduğunu ve bu konuda destek istediklerini belirtmiş, bunun üzerine Bakan Zeybekçi konu ile ilgili dosyanın kendisine iletilmesini istemişti. Necmettin Çok da dosyanın hazır olduğunu ve kendilerine ileteceklerini ifade etmişti.
Bu toplantının üzerinden yaklaşık 1 aylık bir süre geçmişti ki Ekonomi Bakanlığı’ndan Serbest Bölgeler ve Dış Yatırımlar Genel Müdür Yardımcısı başkanlığında daire başkanları ve uzmanlardan oluşan bir heyet Van’a geldi. Van Organize Sanayi Bölge Müdürlüğü’nde OSB Yönetimi ve bazı yatırımcıların da katılımı ile yapılan toplantıda, serbest bölgelerde ne gibi faaliyetlerin hangi şartlarda yapılabileceği anlatıldı.
Uzmanların sunumundan sonra katılımcılar serbest bölge ile ilgili görüşlerini paylaştı. Toplantının sevindirici olan yönü ise tüm katılımcıların serbest bölge kurulması yönündeki görüşlerini heyecanla dile getirmesi oldu.
Toplantı sonunda Ekonomi Bakanlığı, OSB Müdürlüğü, Doğu Anadolu Kalkınma Ajansı, Doğu Anadolu İhracatçılar Birliği ve Van Gümrük Bölge Müdürlüğü uzmanlarından oluşan bir komisyon kurulmasına karar verildi. Komisyon faaliyette olan serbest bölgeler içinde gerekli incelemeleri yaptıktan sonra Van’da serbest bölge kurulması konusunda bir fizibilite raporu hazırlayacak.
Toplantının ardından Ekonomi Bakanlığı heyetiyle birlikte Van Serbest Bölgesi’nin kurulması için belirlenen arazi yerinde incelendi. Van OSB’ye yapılacak demiryolu ağı ile de hedef pazarlara ulaşım imkânını olacak. Van Organize Sanayi Bölgesi ve Lojistik Kent ile yan yana olacak şekilde planlanan Van Serbest Bölgesi’nin arazisinin tamamı hazineye ait.
2014 Aralık’tan bu yana Ekonomi Bakanı Sayın Nihat Zeybekçi’nin özel ilgisi ile Van’da çok önemli toplantılar yapılıyor. Bazı kişiler “Biz bu toplantıları çok gördük, geçmişte hep toplandık dağıldık ve değişen hiçbir şey olmadı” eleştirisi yapsa da bu toplantıları önemsiyorum. Çünkü katılımcılara ve ilgili çevrelere büyük düşünme konusunda ufuk kazandırmanın yanında, insanımızı “Ne yapabiliriz?” sorusunun cevaplarının üretildiği ekonomi ağırlıklı gündem etrafında bir araya getiriyor.
VAN’DA SERBEST BÖLGE NEDEN KURULMALI?
Serbest Bölgelerin Kurulması ile ilgili OSB’de yapılan tanıtım toplantının sonunda söz alarak “Çözüm süreci ile birlikte Van’da önemli gelişmeler yaşıyoruz. Gelişmenin ve yükselmenin olmazsa olmazı durumunda olan önemli altlıklar hazırlanıyor. Çünkü insan yüksekte olan bir yere ulaşabilmek için parmak uçlarında yükselmek ve tüm imkânın kullanmak ister. Ancak parmak ucunda yükselebilmek için ayağını bastığı zemin sağlam olmalı ki ulaşmak istediği yere dengesini kaybedip düşmeden ulaşabilsin.
Ekonomik yükselmenin önemli altlıklarından birisi olan Serbest Bölge Van’da kurulmalı. Çünkü yakın çevresinde serbest böle olmayan Van, bölgeye hizmet üreten, Ortadoğu, Uzakdoğu ve Türk Cumhuriyetleri başta olmak üzere önemli bir dış ticaret pazarına mal ve hizmet üretebilecek noktada.
Hazırlanacak serbest bölge altyapısı ile yerli ve yabancı yatırımcının dikkati çekilecektir. Yatırım altyapısı ve statüsü hazırlanmış mevzuat ve uygulamaları bilinen güvenli yerler yatırımcı için tercihli yerlerdir.
Ayrıca serbest bölgeyi sadece kendi nedenleri ile düşünmemek gerekiyor. Çünkü Van’ın geleceği için bir birini tamamlayacak şekilde hazırlanan diğer altlıklarla birlikte oluşturacağı sinerji, bölgede önemli bir psikolojik ve moral değer artışı sağlayacaktır.
Yeni tahsis edilen 283 hektarlık alan ile OSB’nin kapasitesinin iki katına çıkması, Van’da yapımı için müteşebbis heyeti oluşturulan Tarıma Dayalı İhtisas Organize Sanayi Bölgesi’nin kurulması için çalışmaların başlatılması, yapımı bitmek üzere olan Van Tekstil Kent’te 5 binden fazla insana istihdam edilecek olması, Van için kapsamlı bir şekilde hazırlanan Vizyon 2023 Ortak Akıl ve Stratejik Planını ile ekonomik ve insan kaynaklarının düzenli, planlı ve verimli kullanılacak olması gibi önemli çalışmalarla birlikte değerlendirildiğinde Van Serbest Bölgesi’nin kurulmasının gerekliliği anlaşılır.” şeklinde görüşlerimi paylaştım.
Amacı, çözüm süreci ile gelişen olumlu havaya ekonomik dinamizm desteği sağlayarak kalıcı hale dönüştürmek ve Van’ı gelişmişlik anlamında sıçratmak olan samimi çabaları takdirle karşılıyorum
Serbest bölgelerin statüsü, kuruluş amacı, Türkiye’de faaliyet gösteren serbest bölgeler, serbest bölgelerde faaliyet gösteren firmalar, sağlanan istihdam, 2014 yılındaki ticaret hacmi, firmalara sağlanan imkânlar hakkında bir miktar bilgi paylaşmak istiyorum.
SERBEST BÖLGELERİN STATÜSÜ VE KURULUŞ AMACI;
Ülkemizde 3218 sayılı Kanun ile çerçevesi çizilmiş bulunan serbest bölgeler, ihracata yönelik yatırım ve üretimi teşvik etmek, doğrudan yabancı yatırımları ve teknoloji girişini hızlandırmak, işletmeleri ihracata yönlendirmek ve uluslararası ticareti geliştirmek amacıyla Bakanlar Kurulu Kararı ile kurulan ve Türkiye gümrük bölgesinin parçaları olmakla beraber ithalat vergileri ile ticaret politikası önlemlerinin ve kambiyo mevzuatının uygulanması bakımından Türkiye gümrük bölgesi dışında kabul edilen alanlardır. Esas olarak Serbest Bölgelerin kuruluş amacı; ihracata yönelik yatırım ve üretimi teşvik etmek, doğrudan yabancı yatırımları ve teknoloji girişini hızlandırmak, uluslararası ticareti geliştirmek ve istihdamı artırmaktır.
TÜRKİYE’DE FAALİYET GÖSTEREN SERBEST BÖLGELER;
1985 yılında Mersin ve Antalya Serbest Bölgeleriyle hayata geçen serbest bölge uygulaması bugün 19 serbest bölge ile yoluna devam etmektedir.
Mersin ve Antalya Serbest Bölgelerinin yanı sıra halen faaliyette olan serbest bölgeler; Ege, İstanbul AHL, Trabzon, İstanbul Trakya, Adana Yumurtalık, İstanbul Endüstri ve Ticaret, Mardin, Samsun, Avrupa, Rize, Kayseri, İzmir, Gaziantep, TÜBİTAK-MAM, Denizli, Bursa ve Kocaeli Serbest Bölgeleridir.
SERBEST BÖLGELERDEKİ FİRMALAR VE İSTİHDAM;
2014 yılı sonu itibarıyla serbest bölgelerimizde toplam 2.140 firma faaliyet göstermektedir. Toplam 61.505 kişiye istihdam sağlanırken, yerli firmalara nazaran sayısı az olsa da yabancı firmalar serbest bölgelerdeki istihdamın yüzde 65’ini gerçekleştirmektedir. Bununla birlikte, toplam 2.914 adet faaliyet ruhsatının, %48’i ticaret, % 31’i üretim ve %21’i montaj-demontaj, işyeri kiralama, depo işletmeciliği, bankacılık gibi diğer konularda verilmiş olup, söz konusu ruhsatların %76’si yerli firmalara , %24’ü yabancı firmalara aittir.
SERBEST BÖLGELERİN 2014 YILINDAKİ TİCARET HACMİ;
2,7 milyar doları Türkiye’den serbest bölgelere, 4,7 milyar doları serbest bölgelerden Türkiye’ye, 7,1 milyar doları yurtdışından serbest bölgelere ve 8,0 milyar doları serbest bölgelerden yurtdışına olmak üzere 19 serbest bölgede 2014 yılı sonu itibariyle, yıllık 22.4 milyar dolarlık ticaret hacmine erişilmiştir.
SERBEST BÖLGELERDEKİ FİRMALARA SAĞLANAN İMKÂNLAR;
Üretici kullanıcılar için vergi avantajlarından yararlanma, orta ve uzun vadede geleceği planlayabilme, kâr transferi, ticaret kolaylığı, AB ve Gümrük Birliği kriterlerinin gerektirdiği serbest dolaşım belgelerinin temini, zaman kısıtlaması bulunmaması, gerçekçi bir enflasyon muhasebesi, azaltılmış bürokratik prosedür ve dinamik işletme yönetimi, stratejik avantaj, her türlü ticari ve sınai faaliyete uygun ve ucuz altyapı imkânları sağlar.